Thuis, tijdens een wandeling of op vakantie, een ongeluk zit in een klein hoekje. Denk hierbij aan een zonnesteek, wonden of vergiftiging. In deze EHBO serie proberen we meer te vertellen over de achtergrond en pluizen we uit wat de beste (spoed)behandeling is die je zelf kan uitvoeren in deze gevallen. In deze blog gaan we dieper in op een maagtorsie, ook wel bekend als een maagdraaiing. Je hoopt natuurlijk dat het jouw trouwe viervoeter nooit overkomt, maar wat is een maagtorsie nou precies?
Anatomie
De maagtorsie is ook wel bekend als maagdraaiing, maagkanteling of nachtmerrie van iedere hondeneigenaar, maar de correcte veterinaire term is maagdilatatie-volvulus (MDV). Dit betekent dat de maag is uitgezet (dilatatie) en om zijn as gedraaid (volvulus). De maagtorsie zien we het meeste bij wat oudere, grote honden met een diepe borstkas zoals een Dobermann of een Duitse dog.
Achtergrondinformatie
Bij een maagtorsie draait de maag om zijn as, waardoor zowel de ingang vanuit de slokdarm als de uitgang naar de twaalfvingerige darm (het duodenum) van de maag worden afgesloten. Door de afsluiting kan lucht en voer niet meer uit de maag ontsnappen en zet de maag in korte tijd sterk uit. De draaiing van de maag zorgt er voor dat ook de bloedvaten van en naar de maag worden afgesloten en ook de milt, die vast zit aan de maag, mee draait. Doordat de bloedvaten van en naar de maag worden afgesloten ontstaan er ook problemen met de bloedsomloop en de bloeddruk. Het uitzetten van de maag zorgt ook voor meer druk op het middenrif (diafragma) waardoor de ademhaling belemmerd kan worden, maar er ook nog meer druk op de bloedvaten komt. Deze twee factoren, het afknellen van de bloedvaten en het belemmeren van de ademhaling zorgt voor zuurstoftekort in de vitale organen en kan er voor zorgen dat de hond in shock raakt.
Figuur 1 Bron: dierenziekenhuizen.nl
Symptomen
De symptomen van een maagtorsie zijn kenmerkend en het is belangrijk om ze goed in het achterhoofd te houden. Vaak zien we als eerste een onrustige hond, ze zijn rusteloos en willen niet rustig liggen, daarnaast kwijlen ze vaak veel. De hond heeft vaak ook een opgezette buik, vaak is de zwelling het beste zichtbaar links net achter de ribboog. Een van de belangrijkste symptomen is het ‘loos braken’, daarmee bedoelen we dat de hond probeert over te geven maar er geen braaksel uit komt. Door de opgezette maag wordt de braakprikkel in de hersenen extra opgewekt, maar door het afsluiten van de slokdarm kan de maaginhoud er niet uit.
Wanneer de situatie te laat wordt opgemerkt kan de hond in shock raken. De hond wordt in dat geval snel slomer en krijgt in korte tijd bleke slijmvliezen in de bek en de ogen. Het hart gaat sneller kloppen (tachycardie) maar de pols van de hond is vaak zwak. Dit ontstaat doordat de bloedvaten (gedeeltelijk) worden afgesloten. Het hart probeert door een hogere hartslag veel bloed rond te pompen, maar dit bloed bereikt niet meer de bloedvaten waaraan we de pols opnemen. De lichaamstemperatuur van de hond kan ook snel dalen wanneer deze in shock raakt, waardoor ze koude extremiteiten (oren en poten) krijgen.
Oorzaak?
Het is niet bekend waardoor een maagtorsie precies ontstaat. We zien het vaker bij grote hondenrassen, maar ook niet ieder groot ras is even gevoelig. Zelfs bij gevoelige rassen is er verschil tussen individuen. Er lijkt ook een genetische component te zijn, wanneer een van de ouders van de hond een maagtorsie gehad heeft is de kans groter dan de nakomelingen ook ooit een maagtorsie krijgen.
Er zijn wel een aantal factoren die het risico op een maagtorsie verhogen, zoals veel beweging direct na het eten. Maar wist je dat ook veel beweging direct voor het eten een verhoogd risico geeft? Het is beter om de hond even te laten rusten na een intensieve wandeling of training voordat je hem een grote maaltijd geeft. Sowieso is het voeren van een grote maaltijd een van de risicofactoren voor het ontstaan van een maagtorsie en is het beter grote rassen in minimaal 2 porties per dag te voeren.
Vaak krijgen we de vraag of een voerverandering de oorzaak kan zijn van een maagtorsie. Er is onderzocht of een voerverandering een maagtorsie kan opwekken bij grote rassen, maar tenzij de hond door de verandering veel meer gaat schrokken of gaat eten zijn er geen aanwijzingen dat een goed uitgevoerde voerovergang de oorzaak is van een maagtorsie.
Behandeling
Denk je dat je hond een maagtorsie heeft of zie je enkele symptomen maar twijfel je of het echt om een maagtorsie gaat? Neem dan direct contact op met je dierenarts! Een maagtorsie is levensbedreigend en dus altijd een spoedgeval.
De behandeling van een maagtorsie bestaat uit twee delen: Natuurlijk moet de maag terug op zijn oorspronkelijke plaats, maar als de hond in shock is moeten we er eerst voor zorgen dat we de shock en bijbehorende symptomen behandelen zodat de vitale functies stabiel zijn. Dit doen we door het geven van een infuus (om de bloeddruk te verhogen), extra zuurstof (zuurstoftekort geeft ernstige schade aan vitale organen) en medicatie zoals pijnstillers. Ook proberen we voor de operatie de druk van de maag af te halen, als de maag nog niet ver gedraaid is kunnen we via een slang in de slokdarm het gas in de maag af laten stromen. Is de maag wel al te ver gedraaid dan kunnen we gas laten ontsnappen via een naald in de buikwand. Beide methoden zorgen er voor dat de druk op de maag en daarmee ook de andere organen verminderd wordt.
Het tweede deel van de behandeling is de operatie, tijdens de operatie draaien we de maag terug naar de juiste positie en wordt eventueel afgestorven weefsel verwijderd. Daarvoor kijken we naar de staat van de maagwand en de milt, als deze niet meer goed doorbloed zijn verwijderen we een deel van de maagwand en/of de milt. Om een nieuwe maagtorsie te voorkomen wordt de maag vastgezet aan de rechter buikwand, dat heet een gastropexie. Zonder een gastropexie is de kans groot dat de hond opnieuw een maagtorsie krijgt (ongeveer 80%) omdat het ligament dat de maag normaal gesproken op zijn plek moet houden is uitgerekt. Met een gastropexie is het risico op herhaling minder dan 10%.
Prognose
De prognose is natuurlijk altijd een spannende: hoe groot is de kans dat je hond er weer helemaal bovenop komt? Op dit moment is de kans op overleven bij adequaat ingrijpen geschat op 70-90%. Hoe sneller er wordt ingegrepen, hoe beter dit is voor de prognose. Er is dan minder schade aan vitale organen, maagwand en milt, de kans op sterfte neemt toe als we de behandeling langer dan 6 uur na de draaiing starten. Bij opname wordt vaak ook het lactaatgehalte in het bloed gecheckt, hoge lactaatwaarden (>6) zijn ook van negatieve invloed op de prognose.
Spoedgeval, en nu?
Ik kan dit niet vaak genoeg zeggen en ik denk dat (bijna) iedere dierenarts het met me eens is: liever een keer te veel gebeld dan net die ene keer te weinig. Het beste wat je voor je hond kan doen is direct contact opnemen met de dierenarts als je denkt dat je hond een maagtorsie heeft. Hoe sneller de start van de behandeling, hoe beter de prognose. Door het voeren van meerdere porties per dag, in een voerbak die niet te hoog staat en niet kort voor of na het eten zorg je er in ieder geval voor dat er een aantal risicofactoren voor het ontstaan van een maagtorsie zijn uitgesloten. Bij grote hondenrassen kan je ook een preventieve gastropexie laten uitvoeren (bijvoorbeeld gecombineerd met sterilisatie) om de kans op een maagtorsie te verkleinen.