Thuis, tijdens een wandeling of op vakantie, een ongeluk zit in een klein hoekje. Denk hierbij aan een zonnesteek, wonden of vergiftiging. In deze EHBO serie proberen we meer te vertellen over de achtergrond en pluizen we uit wat de beste (spoed)behandeling is die je zelf kan uitvoeren in deze gevallen. In deze blog gaan we dieper in op verantwoord afkoelen en watervergiftiging. Je hoopt natuurlijk dat het jouw trouwe viervoeter nooit overkomt, maar wat doe je als je hond toch zwemt in water met blauwalg?
Achtergrondinformatie
Water is natuurlijk hartstikke belangrijk, maar in de zomer kan het ook tot vervelende situaties leiden. Te weinig water (in combinatie met te veel zon) is niet goed en kan leiden tot een zonnesteek, voor meer informatie over de zonnesteek kun je onze vorige blog lezen. Maar ook te veel of vervuild water kan voor problemen zorgen! De problemen bij te veel water drinken ontstaan door een verstoorde balans van natrium en kalium in de lichaamscellen. Dit zijn twee elektrolyten die in iedere cel voorkomen en zorgen voor de vochtbalans en het normaliseren van de bloeddruk. Normaal zijn deze twee elektrolyten in balans en kunnen ze er samen goed voor zorgen dat alle cellen in het lichaam naar behoren blijven functioneren. Wanneer er te veel water in het lichaam komt, kan het lichaam dit niet snel genoeg afvoeren en is er meer water in het lichaam aanwezig dan natrium en kalium. Het wateroverschot in het lichaam ten opzichte van de hoeveelheid kalium en natrium, zorgt ervoor dat de lichaamscellen gaan opzwellen, wat kan leiden tot problemen met de ademhaling, het bewustzijn of de coördinatie. Vooral bij de hersenen is het risico op problemen groot wanneer de hersencellen gaan opzwellen, aangezien de hersenen binnen de schedel maar een beperkte hoeveelheid ruimte hebben om het grotere volume van de cellen kwijt te kunnen.
Naast een watervergiftiging kan ook blauwalg in de zomer voor problemen zorgen voor jouw hond. Blauwalgen zijn geen algen of wieren, maar (cyano)bacteriën. Deze bacteriën kunnen in zowel zoet als zout water overleven, mits er voldoende voedingsstoffen aanwezig zijn. Wanneer de temperatuur van het water stijgt en er zijn voldoende voedingsstoffen aanwezig in het water, kunnen de bacteriën flink gaan groeien en een laag op het water vormen, meestal met een groene of roodbruine kleur. De blauwe kleur waar de bacteriën hun naam aan danken ontstaat pas als de bacteriën afsterven. Dit vormt dan een blauwe waas over het water, waaraan blauwalg makkelijk te herkennen is. Als de onderkant van deze laag afsterft komen er gifstoffen (toxines) vrij in het water, die kunnen ervoor zorgen dat honden, katten, paarden, koeien, mensen of andere zoogdieren ziek worden wanneer ze dit water met toxines binnenkrijgen. Let wel, honden zijn veel gevoeliger voor blauwalgtoxines dan mensen! Het kan dus zijn dat jij weinig merkt van water met blauwalg, maar je hond wel symptomen kan krijgen. Over het algemeen staat bij bekende (zwem)wateren goed aangegeven of er risico is op blauwalg, maar ben zelf ook extra alert op blauwalg in de zomermaanden, zeker bij zwemmen in natuurwater. Op de website https://www.zwemwater.nl kun je precies zien welke gebieden veilig zijn.
Verschijnselen en behandeling
Bij watervergiftiging zien we verschijnselen als lusteloosheid, misselijkheid (smakken, likken aan de lippen), kokhalzen en braken, gebrek aan coördinatie, glazige ogen, overmatige speekselproductie en bleke slijmvliezen van de mond en ogen. In de ernstigere gevallen zien we ook ademhalingsproblemen, epileptische aanvallen en verlies van bewustzijn. Heb je een verdenking op een watervergiftiging of zie je deze symptomen bij je hond na een uitgebreide zwempartij? Neem dan direct contact op met je eigen (spoed)dierenarts en vermeld daarbij dat je denkt aan een watervergiftiging. Meestal zal de dierenarts gebruik maken van een bloedonderzoek om te kijken hoe de concentraties natrium en kalium in het bloed zijn. Bij te lage concentraties kunnen we natrium en kalium bijgeven via een infuus om te balans te herstellen. Bij snelle herkenning van de symptomen en adequate behandeling hoeft een watervergiftiging geen blijvende schade te veroorzaken.
Een intoxicatie met blauwalgtoxines heeft vergelijkbare symptomen, zoals sloomheid, ademhalingsproblemen, overmatige speekselproductie, braken, trillen, slechte coördinatie en epileptische aanvallen. Andere symptomen die voorkomen bij blauwalgintoxicatie kunnen zijn diarree en gele (of blauwe) slijmvliezen. Deze symptomen kunnen al binnen een aantal minuten na het opnemen van de blauwalgtoxines optreden! Er is helaas geen tegengif voor vergiftiging door blauwalg, de behandeling zal dus gericht zijn op het voorkomen van verdere opname van de toxines in het maagdarmkanaal en het stabiliseren van de vitale lichaamsfuncties. Het voorkomen van verdere opname in het maagdarmkanaal kan bijvoorbeeld door de hond te laten braken, de maag te spoelen, of met toediening van koolstofpoeder. Koolstofpoeder (Norit) kan de toxines binden in de darmen, zodat het lichaam ze niet kan opnemen. Het is afhankelijk van de het gewicht/de grootte van de hond hoe gevaarlijk de bacterie is, hoe kleiner de hond/hoe minder de hond weegt, hoe groter de schade aan de lever en het zenuwstelsel.
Wat kun je zelf doen?
Sowieso doe je er goed aan om je hond na het zwemmen af te spoelen met schoon water na het zwemmen, zodat je hond in ieder geval niets kan opnemen door het op te likken van de vacht. Bij een watervergiftiging of blauwalgintoxicatie is er verder weinig dat je zelf voor je hond kan doen als eerste hulp. Bij beide is het van levensbelang om direct actie te ondernemen en contact te zoeken met je (spoed)dierenarts. Doordat de symptomen veel op elkaar lijken is het van groot belang om je dierenarts te vertellen dat je hond gezwommen heeft en eventueel in welk water.