Ik hoor je denken, rugpijn, wat heeft dat nou te maken met eten, lekkere snacks of EHBO? Nou, niet direct heel veel tenzij we denken aan overgewicht (laten we daar op terug komen bij de goede voornemens voor 2022 ☺). Waar het wel wat mee te maken heeft, is de kwaliteit van leven van je hond! En zeg nou zelf, iedereen wil toch het beste voor zijn/haar trouwe viervoeter?
Achtergrondinformatie
Rugpijn, met name in de lage rug, is een van de meest voorkomende gezondheidsproblemen bij mens en hond. Bij mensen wordt geschat dan ongeveer 84% van de mensheid in ieder geval één keer in hun leven te maken krijgt met lage rugpijn, bij honden ligt dat percentage (gelukkig) een stuk lager {Golob:2014hb}. Ongeveer 40% van alle honden die bij ons in de praktijk worden aangeboden met neurologische verschijnselen hebben last van lage rugpijn. Vaak zijn de symptomen die hier bij horen heel subtiel en passen ze bij meerdere ziektebeelden. Het is dus belangrijk om tot op de bodem uit te zoeken wat er aan de hand is voor er een behandeling kan worden ingesteld. Enkele voorbeelden van neurologische verschijnselen die kunnen samenhangen met rugpijn zijn een (licht) afwijkende gang, afwijkende houding of het niet willen uitvoeren van bepaalde oefeningen of trucjes (bijvoorbeeld niet meer in of uit de auto springen). Wist je dat in Amerika lage rugpijn een van de meest voorkomende redenen is om werkhonden bij defensie en politie vervroegd met pensioen te sturen? {Evans:2007da}
Slijtage
Natuurlijk zijn er heel veel redenen om lage rugpijn te hebben, ook bij de hond, maar een van de meest belangrijke is degeneratie (slijtage) van de structuren in de rug. Deze degeneratie kan op veel manieren ontstaan en is vaak multifactorieel, dus niet terug te voeren op één bepaalde trigger. Het kan ontstaan als gevolg van ouderdom, door chronische overbelasting, door trauma, of als gevolg van genetische aanleg, maar ook door een combinatie van deze factoren. Degeneratie is eigenlijk het progressieve verlies van structuur en oorspronkelijke functie van bepaalde weefsels. In de rug zijn meestal de ligamenten, facet-gewrichten en de tussenwervelschijf aangetast. Dit proces komt voor bij zowel de hond als de mens, sterker nog, naast de mens is de hond de enige diersoort waarbij dit natuurlijke proces spontaan kan optreden. Dit degeneratieve proces kan op alle plaatsen in de rug voorkomen en kan meerdere problemen veroorzaken, zoals verdikking van de ligamenten die de ruggengraat stabiliseren of een hernia van de tussenwervelschijf. Deze problemen kunnen allebei leiden tot druk op het ruggenmerg en de uittredende zenuwen, wat zorgt voor neurologische problemen. De twee plaatsen in de rug waar we het vaakst problemen zien zijn het halsgebied en de lage rug.
Tussenwervelschijf
Een van de structuren in de ruggengraat die het meest betrokken is bij wat we overkoepelend ‘degenerative spinal disease’ (DSD) noemen, is de tussenwervelschijf. Eigenlijk is de tussenwervelschijf een bijzonder stukje van ons lichaam, er lopen namelijk geen bloedvaten en zenuwen in de tussenwervelschijf. In de gezonde ruggengraat vormt de tussenwervelschijf als het ware een ‘kussentje’ tussen de wervels en zorgt hij er voor dat de ruggengraat goed kan omgaan met de verschillende bewegingen die we vragen van onze rug. Deze bewegingen zijn niet alleen nodig om de ruggengraat stabiel te houden en ons te kunnen laten bewegen, de beweging van de ruggengraat is ook super belangrijk voor het transport van voedingsstoffen. Normaal zorgen de bloedvaten er voor dat er voldoende voedingsstoffen naar de organen worden getransporteerd, maar aangezien de tussenwervelschijf geen bloedvaten heeft is hier een ander systeem. Vergelijk het maar met een spons die half in het water ligt, wanneer je er op duwt gaat het water er uit, maar zodra je hem loslaat zuigt hij ook weer water op. De tussenwervelschijf kan alleen op deze manier afvalstoffen kwijt raken (onder invloed van belasting worden die ‘er uit geknepen’) en voedingsstoffen opnemen (wegnemen van de belasting gaat gepaard met het ‘volzuigen’). Onder invloed van degeneratie wordt de tussenwervelschijf stijver en kan deze minder goed functioneren als ‘kussentje’. Dat heeft dan uiteraard ook invloed op de hoeveelheid voedingsstoffen die door beweging kunnen worden opgenomen. Je kunt je voorstellen dat dit uiteindelijk een vicieuze cirkel is. Door dat de tussenwervelschijf stijver is, is de kans ook groter dat de tussenwervelschijf scheurt en er een hernia ontstaat. Wanneer de tussenwervelschijf eenmaal beschadigd is kan deze zichzelf niet zomaar herstellen, wat de behandeling heel lastig maakt.
Pijnlijk?
Een opvallend feitje aan degeneratie van de structuren in de rug, is dat we het ook tegenkomen bij gezonde mensen en honden! Degeneratie op zichzelf is namelijk niet pijnlijk, je hoeft dus helemaal geen klachten te hebben van een gedegenereerde tussenwervelschijf. Vooralsnog moet er meer onderzoek gedaan worden naar de precieze oorzaak van de pijn die geassocieerd is met DSD en weten we nog veel niet over deze aandoening, maar een ding dat we wel weten is dat de ontstekingsprocessen die vaak samen gaan met degeneratie wél pijnlijk zijn. Er wordt zelfs gesuggereerd dat de ontstekingsprocessen het degeneratieve proces kunnen versnellen.
Behandeling
Op dit moment zijn er twee mogelijkheden om een hond met DSD te behandelen: chirurgisch of met medicijnen. Welke behandeling past bij welke hond, is afhankelijk van de voorgeschiedenis en de ernst van de symptomen. Via de chirurgische methode worden de weefsels die druk uitoefenen op het ruggenmerg verwijderd, waardoor de neurologische verschijnselen verdwijnen. Ben je er op tijd bij, dan hoeft er geen blijvende schade aan de zenuwen te zijn en kan de hond prima functioneren. De methode met medicijnen focust vooral op het pijnvrij houden van de hond en het remmen van het ontstekingsproces. Hierbij hoort ook een gezonde, maar vaak aangepaste levensstijl. Daarbij hoort dus ook een gezond gewicht! Maar hier komen we volgende maand op terug. Ook zou je je dierenarts kunnen vragen om een verwijzing naar een goede osteopaat, om eventuele pijn te helpen verlichten. Helaas is er (nog) geen methode om het degeneratieve proces te remmen en is de kans groot dat de verschijnselen terugkomen. Er wordt momenteel een hoop onderzoek gedaan naar DSD in zowel de humane geneeskunde als de diergeneeskunde en de uitkomsten zijn veelbelovend. Op naar een toekomst zonder rugpijn!